Konu açılalı nerdeyse bir asır olmuş. Ama gördüğüm kadarıyla katamaranlar hakkında epey kafalar karışık.
Birkaç yıldır kendi tasarımım üstünde çalışıyorum. yüzlerce tasarım inceledim. Yüzlerce yazılı çizili kaynak okudum. Elbette bir naval architect değilim. Ancak Okyanus aşırı gidecek bir katamaranın matematiği konusunda iyi kötü bir bilgi edindim sayılır.
Bir katamarandan ne beklediğinizi iyi bilmeniz gerek. Hayatın her alanında olduğu gibi hem hızlı, hem konforlu hem de ekonomik bir katamaran pek mümkün değil.
1 - Katamaranın yüksekliği : Ne kadar yüksek olursa rüzgar direnci o kadar artar. rüzgarı nerden aldığınıza bağlı olarak bazen işinize yarar. ancak çoğu zaman tekneyi yavaşlatan bir direnç olarak karşımıza çıkar. Bu sebeple Katamaran tasarımcısı, performans ile konfor arasında bir çizgi yakalamaya çalışır. konfor önemliyse rüzgar direnci artar. performans önemliyse konfor azalır, katamaran alçalır. konfor istiyorsanız, genel seyirde fazladan 10cmnin etkilerini pek hissetmezsiniz. Hele ki ayrodinamik tasarım doğru ve yeterli olursa belki hiç hissetmezsiniz. Örneğin bir çok katamaranın ön camları arkaya doğru eğik ve yüksek performans hissi veriyor olsa da, lagoon'un katamaranları, dikeyde dik olmasına rağmen, yanlara doğru eğimi sayesinde gayet iyi bir ayrodinamiğe sahiptir. bu sebepten performanste önemli bir dezavantajları yoktur.
2 - katamaranın uzunluğu: Gövde boyu / dalga bilmemnesi gibi sebepler dolayısı ile teknenin su hattı ne kadar uzunsa ( ve bir o kadar da yelkenle besleyebiliyorsanız ) tekneniz de o oranda hızlı oluyor. Dolayısı ile teknenin hızını kabaca kestirebilirsiniz. Bu katamaranlarda da böyle. Ancak katamaranlarda salmadır balans ağırlığıdır vs olmadığından benzer niteliklerdeki bir tek karınlı tekneden çok daha hafiftirler. Su altındaki formları daha pürüzsüz ve engelsiz yapılabilir. Bu da teknenin hızının boy / dalga matematiğini aşmasını sağlar. Tabi tasarımcı becerememişse olmuyor öyle
ince uzun karınlı bir katamaran teoride hızlı olmalıdır. Tabiki tek etken bu olmadığından buna bakıp hızlı gider diyemeyiz.
3 - katamaranın genişliği : Ne kadar geniş olursa o kadar dengeli ve ağır, ne kadar ince olursa o kadar hızlı ve ok gibi gitmeye meyilli olur. Bu sebepten performans amacıyla tasarlanan teknelerin genelde enleri boylarının yarısı veya biraz daha azı oluyor.
Keyifle gezelim. Amaan yarından sonra da varsak olur denilen teknelerde ise yayılıyorlar. genelde tekne boyunun yarısını bir miktar geçiyor. mantıken yüksek bir katamaran, istemsiz olarak ağırlık merkezide yukarıda olacağından geniş tasarlanmaya meyillidir. Alcak bir katamaran ise, ağırlıklar yeterince aşağı çekilebilirse daha ince yapılır. bu da hızlı olmasını sağlar. Çok uzun ve dar katamaranlar manevra bakımından zayıflar. dönmek istemezler. Bu genelde en birinci ben olayım yarışçıları dışında pek tercih edilecek birşey değil.
4 - Katamaranların salması yoktur. ihtiyaçları da yoktur. Tek karınlı tekneler sağa sola eğildiklerinde batmamaları için ağırlık merkezlerinin epeyce aşağıda tasarlanması gerekir. bunun içinde çoğunlukla tekneden daha aşağıda seyreden salma ve balans ağırlığı kullanılır. Bu ağırlığın iyi bir yan etkisi olarak yelken sırasında yanal sürüklenme azalır. Salması, balans ağırlığı olmayan bir tek karınlı tekne 20 - 30 derece eğildikten sonra geri dönemeyebilecekken salma sayesinde daha yüksek açılarda da geri döner ve düzelir. Saçma sapan tasarlanmadıysa, Bir katamaranı 20 - 30 derece eğebilmek için gerekli kuvvet öyle böyle değildir. Bu sebepten kopuk yarışçılar dışında eli yüzü düzgün tasarlanmış bir katamaranı pek deviren yoktur. Kopuk yarışçıların da tekneleri dar, uzun ve kapasitesinin üzerinde yelkenle donatıldığından o kuvvetleri aşmaları mümkün oluyor.
Salma ve balans ağırlığı olması gerekmediğinden katamaranlar daha hafiftir. Bu da daha az su direnci ile beraber daha fazla hız anlamına gelir. balans ağırlığına ihtiyaç duymadan çok yüksek kuvvetlerle bile 20 - 30 derece eğmek zor olduğu için tek karınlı teknelere göre çok daha büyük yelkenlerle donatılabilir. elbette matematik dahilinde. Bütün bunlar birleştiğinde katamaranı boy / dalga hesabına göre olması gereken hızını kolaylıkla aşabiliyor.
Salma olmadığından yanal direnç de pek olmuyo. bu da teknenin yanal sürüklenmesini artırıyor. Eğer yüksek performans hedeflenmiyorsa, katamaran üreticisi, ekstra ağırlık olmadan, salma müsfettesi, karnın altına çıkıntılar yapıyorlar. Bunlar yanal direnci artırarak doğrusal hareketi destekliyor.
Performanslı, iyi tasarlanmış veya olmuşken tam olsun denen katamaranlarda her iki karında da daggerboard denen aşağı gönderilip çekilebilir salmalar olur. Yanal sürüklenmenin çok olacağı bir seyir halinde iken gerekli taraftaki daggerboard aşağı salınır ve yanal direnç arttırılır. Ayrıca bu daggerboard ek batmazlık ve hidrodinamik kaldırma gücü de ekler.
Daggerboard'un en büyük avantajı, yukarı çekildiğinde teknenin derinliğinin çok azalması ve çok sığ sularda seyredebilmesidir.
Hatta kimi katamaranların dümen ve pervaneleri de buna uygun tasarlanarak sahillerde karaya çekilebilecek şekilde yapılabiliyor. kumsala sıfır yanaşabilirsiniz netekim
5 - Aynı boyda bir tek karınlı tekne ile katamaran asla kıyaslanmamalıdır. Eğer kıyaslanırsa katamaranların çok pahalı olduğu sonucu çıkar. kağıt üstündeki ölçüler bir kenara bırakılıp, size sağladığı yaşam alanının hacmi ve performans gibi kriterlerle kıyasladığınızda, katamaran her zaman tek karınlı tekneden ucuz çıkacaktır. Buna rağmen, Katamaran alıcılarının dünya genelindeki eğilimi giderek daha lüks olduğundan Benzer nitelikteki tek karınlılara göre yine de daha pahalıya satılıyor. Ancak Her katamaran tasarımcısı bu kafayla çalışmadığından yukarıda bahsettiğim yaşam alanı ve performans bakımından daha ucuz olduğu doğrudur. Örneğin, 12 metre iyi tasarlanmış bir katamaran, 12 metre iyi tasarlanmış bir tek karınlıdan her zaman daha hızlıdır. 12 metre katamaranın hızına erişebilecek tek karınlı bu şartlarda 16 metre olabilir. Eğer amacınız hız / performans ise, 12 metrelik katamaranı 16 metre tek karınlı ile kıyaslamak ( tahmini ölçüler tabiki ) daha mantıklı olur.
Eğer Amacınız konfor ise, 12 metrelik bir katamaranın size sunduğu yaşam hacmi, aynı performans kriteri ile tasarlanmış bir 12 metre tek karınlıdan her zaman daha fazladır. Konforlu bir kafa yüksekliği, daha fazla kişi için mahremiyeti yerinde odalar vs. mutfakta birşeyler yapanın poposunu izlemek zorunda kalmamak gibi avantajlarla gelir. Yayılabilirsiniz.
Eğer hacim bakımından da kıyaslanacak olursa, 12 metrelik bir katamaranı yine 15 - 16 metrelik bir tek karınlı tekne ile kıyaslamak daha yerinde olur. Buna rağmen, 12 metrelik katamaranın daha hızlı ve konforlu olma ihtimali yüksektir. çünkü günlük seyirlerde tekneniz 10 dereceden fazla eğimi nadiren görür.
6 - Katamaranın imalatı daha karmaşıktır. Tek karınlı daha kolaydır. Dolayısı ile işçilik vs gibi maliyetler bakımından çoğu tasarımcı ve firma tek karınlı tekne üretmekte, tekne pazarının çoğunu da 12 metreden küçük tekneler oluşturduğundan, maliyetler düşünüldüğünde katamaran tercih edilmemekte. Tek karınlı teknelerin yelken seyri sırasında katamaranların o yönde gidemediği veya zorlandığı hallerde gidebiliyor oluşları katamaranlara nazaran birkaç üstün yönlerinden biridir. Yine de, son zamanlarda daggerboardların daha akıllıca kullanımı, bilgisayar hesap kitap konularının iyice çivisinin çıkması sebebi ile çoğu performans katamaranı bu konuları aşmış olup, ucuzluk ve basitlik dışında tek karınlıdan hiç bir eksiği kalmıyor. Buna rağmen bir çok avantaj getiriyor.
Son olarak, Katamaran bugatti veyron, tek karınlı ise 1960lardan bir mustang'dir.
12 metre boya rağmen 5 metre genişlik amacınız yüksek hız yapmak değilse mantıklı görünmüyor. 12 metreye en azından 6 - 6.5metre genişlik konfor ve manevra hız bakımından optimum olacaktır. ki bu ölçülerde en azından olması gereken. Yarış tekneleri dışında genelde tekne boyunun yarısından az genişlik kullanan hiç görmedim. mantıklı da eğil. az bi farkla elde edeceğiniz bir sürü geniş alan ve konfordan vazgeçmiş oluyorsunuz.
12 x 5 metre yapıp bir de boyunu yüksek yaparsanız yandan rüzgarda sallanan kamyonlar gibi sallana sallana gezebilirsiniz.
Deneyimli bir denizci değilim. Hatta neredeyse denizci bile sayılmam
Ama kendi katamaranımı yapmaya kararlıyım. İnş yakında gerekli eğitimleri de alıp tasarımımı netleştirip tekme tokat dalacağım. Bu bakımdan bilgilerin %100 doğruluğunu garanti edemem. buradaki bilgileri okuyup uygulayıp da yanlış çıkar ve başınıza iş alırsanız bana ağlamayın
Temmuz 14, 2012, 10:34:59 ÖÖ