Gönderen Konu: Hotend Isı Dalgalanması  (Okunma sayısı 3598 defa)

sessizsakin

  • Kıdemli Üye
  • İleri Rehber
  • *
  • İleti: 644
  • Ad Soyad: Kadir
  • Bulunduğu İl: Varna
Hotend Isı Dalgalanması
« : Haziran 06, 2021, 10:49:32 ÖS »

Selam arkadaslar. Forumun temasiyla cok alakasi olmasa da elimizdeki printerlar ayni diye buradan sorayim dedim.

Ozellikle petg basarken 225 - 235 derece araliginda ayarliyorum nozzle sicakligini. Mesela 235 ayarladigimda nozzle sicakligi 225 - 245 dereceler arasinda surekli geziyor. Belli bir miktar dalgalanma kabulum ama sanki 20 derece aralik cok fazla gibi. Hani 230-240 arasi degisse uygun diyecegim. Bunun bir ayari filan var mi? Makine ayarlarinda PID ayarlari var ama emin olamadigim icin kurcalamak istemedim.
Bileniniz var mi acaba durumu?


vlkanaydin

  • Kurucu
  • Onursal Rehber
  • *****
  • İleti: 7.304
    • Denizrehberim Forumu
  • Ad Soyad: Volkan Aydın
  • Bulunduğu İl: Bursa
  • Doğum Yılı: 1991
  • Tekne Adı: Suerte Vogo
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #1 : Haziran 07, 2021, 01:05:05 ÖÖ »
Terimleri tam bildiğimi söyleyemem.Ne olduğunu biliyorum ama nasıl açıklayacağımı bilmiyorum  :on

Hotend'e bağlı ya termistör yada ısıtıcı fişek denilen bir zımbırtı var. Hotend sıcaklığını algılayıp ona göre derece ayarlıyor. O bozulmuştur. Aliexpresste 1-2 dolar civarı birşey. Hotend'e alttan bakınca ufak bir yuvarlak farklı yapı. Bir kablo ile hotende geliyor.

Sıcaklığı doğru ölçemediği için sürekli dalgalanıyor. Dediğim gibi terimler yanlış olabilir çünkü tam hakim değilim. Bu sorun çerçevesinde araştırma yapılırsa doğru sonuca ulaşılır.  <>
VOLKAN AYDIN
Nilüfer/Bursa
admin@denizrehberim.com

Suerte Vogo'nun Yapım Macerası İçin Tıklayın!

sessizsakin

  • Kıdemli Üye
  • İleri Rehber
  • *
  • İleti: 644
  • Ad Soyad: Kadir
  • Bulunduğu İl: Varna
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #2 : Haziran 07, 2021, 07:15:59 ÖÖ »
Tesekkurler bilgi icin. Termistoru degistirenler genelde duzensiz ve daha yuksek isi farklarindan bahsetmis hep. Yani 30 - 40 derecelere variyormus. Bendeki aralik sabit ve duzenli olunca termistoru suclamamistim. Bende yedek var termistor. Bi deneyim bakalim belki ise yarar.

khbilen

  • İleri Rehber
  • ***
  • İleti: 925
  • Ad Soyad: Kadir Haldenbilen
  • Bulunduğu İl: Denizli / İzmir
  • Doğum Yılı: 1955
  • Tekne Adı: Albatros
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #3 : Haziran 08, 2021, 04:49:07 ÖS »
Farklı üreticilerin ürünü farklı davranış gösterebiliyor. Ama aynı ürün de çeşitli nedenlerle zamanla farklı davranış gösterebiliyor.

Benimki son zamanlarında, tablaya iyi yapışmamış bir parçayı alıp evire çevire yoğurmuş ve bir güzel çiğnemişti. Bunun sonucunda o termiistörün etrafı bol miktarda plastik kaplanmıştı. Doğal olarak ölçüm doğru olmuyor. Ona bağlı olarak da ısıtma doğru olmuyor.

Kurulu sşstemde PID yok bildiğim. Ben kendim eklemiştşm. Bir test sürüşü yapıyorsun. P I D katsayılarını buluyor. Onu konfig dosyasına yazıyorsun. O değerlere göre daha hassas kontrol yapıyor. Ama ben pek bir fark görmedim.

Tam takım ısıtıcı (fişek dedikleri) ve termistörü değiştirdim. Onun daşgalanma aralığı çok daha genişti.

Tabii kaliteyi çok etkiliyor. Ben de zaten CNCye çevirmek için bahane arıyordum. Buldum...

sessizsakin

  • Kıdemli Üye
  • İleri Rehber
  • *
  • İleti: 644
  • Ad Soyad: Kadir
  • Bulunduğu İl: Varna
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #4 : Haziran 09, 2021, 04:33:34 ÖS »
Mesela Pla basarken isiyi genelde 190 - 200 derece arasinda tutuyorum.  en fazla 3 - 4 derece dalgalanma oluyor.
Ancak Pet-g basarken  225 ve ustu derecelere ayarlamam gerekiyor. Bu durumda dalgalanma miktari + - 10 dereceyi buluyor.

Benim termistor bozuk degil diye dusunuyorum.
Cunku dalgalanma son defece kararli. Ornegin, pet-g icin su anki filamentim genelde en iyi 233 derecede performans gosteriyor. 233'e ayarladigimda da dalgalanma sabit bir sekilde 227 ile 241 derece arasinda oluyor. Yani Nozzle once 241'e cikiyor. Sonra 227'ye kadar soguyor. Sonra tekrar 241'e kadar isiniyor. Bu degerler butun print boyunca sabit kaliyor. Bu da bana yazilimin belirli bir oranda isinin yukselene kadar bekledigini anlatiyor. Eger okuma hatasi olsa daha rastgele dalgalanmalar gormem gerekirdi diye dusunuyorum.

Bi ara termistor almistim bir avuc kadar. Ancak degistirmeye useniyorum. Butun kafayi dagitmak lazim onun icin.

Makinenin settings kisminda, isi bolumunde extruder ayarlarinda PID degerleri mevcut direk. PID'in mantigini biliyorum ama daha once hic ihtiyacim olmadi.  Birkac anlatim yazisina baktim ama ilk bakista pek kafam da basmadi.

Neticede, bu haliyle de uygun baski veriyor pet-g ile. Ama daha hassas olsa daha isabetli printlerim olur diye dusunuyorum tabi.

Bu yaz denizle alakali bazi calismalar dusunuyorum. Denize sokacagim zimbirtilar da daha isabetli ve beklendigi gibi basilsa daha iyi olur derdindeyim.

En iyisi PID konusuna dalip olayi yazilimda cozmek sanirim.

khbilen

  • İleri Rehber
  • ***
  • İleti: 925
  • Ad Soyad: Kadir Haldenbilen
  • Bulunduğu İl: Denizli / İzmir
  • Doğum Yılı: 1955
  • Tekne Adı: Albatros
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #5 : Haziran 09, 2021, 04:53:12 ÖS »
Okulda PID okumuş olmanız lazım. Kontrol konusunda en popüler en yaygın olanı PID'dir, çünkü tüm "olasılıkları" kapsar.

I, yani Integral geçmişe bakar, ona göre karar verir. D yani derivative değişime bakar yani geleceği tahmin eder ona göre karar verir. P yani proportion yani (şu anki) oranlara yani direk katsayıya bakar çarpar böler karar verir.

PID üçünü de kapsadığı için en doğru tahmini yapması beklenir. Ama (konu ve duruma göre farklılık göstermekle birlikte) genelde en ağır basan katsayı P oluyor. Diğerleri de polynomun ninci derecesinin katkısı gibi oluyor. I daha "yatıştırıcı", D de daha çok dengeyi bozan(yani arttıkça durumu unstable yapan) kişi durumunda.

Hazır PID yazılımları çok. Alıp uyarlayabilmen lazım.

sessizsakin

  • Kıdemli Üye
  • İleri Rehber
  • *
  • İleti: 644
  • Ad Soyad: Kadir
  • Bulunduğu İl: Varna
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #6 : Haziran 10, 2021, 02:32:07 ÖÖ »
Okulda PID okumuş olmanız lazım.

Ben endustri meslek lisesi sihhi tesisat bolumu mezunuyum. Universiteye gitmedim. Elektronik bilgim kendi cabamla ogrendigim seyler. Hic pid uygulama mecburiyetim olmayinca hic ogrenmedim o konuyu.

Neticede makinedeki hali hazirdaki P, I ve D degerlerini kaydedip bu versigin bilgilere gore bir kurcalayayim. Dalgalanmayi 5 dereceye dusursem bana yeter.

khbilen

  • İleri Rehber
  • ***
  • İleti: 925
  • Ad Soyad: Kadir Haldenbilen
  • Bulunduğu İl: Denizli / İzmir
  • Doğum Yılı: 1955
  • Tekne Adı: Albatros
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #7 : Haziran 10, 2021, 04:19:17 ÖÖ »
Benim aklımda Mekantronikçi olduğun kalmış nereden geldiyse. Diploma önemli değil. O bilgi deneyim ve donanıma fazlasıyla sahipsin. Diploması olanların yarıdan fazlasını da cebinden çıkarırsın.

Kontrol konusunda tabii en kolayı Proportional Kontrol. Yani hedeflenen sıcaklık ile ölçülen sıcaklık arasındaki fark (error == hata deniyor) ile doğrusal orantılı bir ısıtma / soğutma sağlamak.

Yani sıcaklık 10 derece düşükse, atıyorum, bin wattlık ısıtıcıya 2 saniye (galiba) 24 v veriyor. 5 derece düşükse 1 saniye gibi. Fazla ise de fanı şu kadar süre ve şu hızda çalıştırıyor.

Ama benim gözlemim kontrol algoritmasından çok kontrol işeminde sorun var. Sanırım işlemci çok güçlü değil. O nedenle vaktinin çoğunu kafanın x y z yolunu hesaplamak izlemekle yani extruder dahil motorları kontrol etmekle harcıyor. sıcaklık kontrolu için ölçme ve hesaplamaya çok zaman harcamıyor. o işi çok sık yapmıyor. Bırakıyor ısınsın. bırakıyor soğusun. Değişime göre değişken olabilmesi için kontrolun daha sık ölçüm ve müdahele gerekli. Ama bunu kayıp işlemci gücü  görüp sık işlem yapmıyor. sonuçta dalgalanma çok oluyor.

Dikkat ediyorsan ısınmaya başladığında, hedef sıcaklığa gelindiği halde kafa harekete geçmiyor. ısınma devam ediyor. overshoot ediyor. yani çok ısınmış oluyor. soğutma başlıyor. bu sefer hedef sıcaklığın altına düşüyor. kafa hala bekliyor. tekrar ısıyor. ondan sonra başlıyor.

Bunun filamenti uzun bir ön ısıtma ile "kurutma" gibi amacı olabilir belki ama, aynı davranış daha sonra da devam ediyor. Açıkçası ben şaşırıyorum bu ne yapıyor diye. Ancak dediğim şekilde açıklayabiliyorum.

sessizsakin

  • Kıdemli Üye
  • İleri Rehber
  • *
  • İleti: 644
  • Ad Soyad: Kadir
  • Bulunduğu İl: Varna
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #8 : Haziran 10, 2021, 08:27:38 ÖÖ »

Dikkat ediyorsan ısınmaya başladığında, hedef sıcaklığa gelindiği halde kafa harekete geçmiyor. ısınma devam ediyor. overshoot ediyor. yani çok ısınmış oluyor. soğutma başlıyor. bu sefer hedef sıcaklığın altına düşüyor. kafa hala bekliyor. tekrar ısıyor. ondan sonra başlıyor.

Bunun filamenti uzun bir ön ısıtma ile "kurutma" gibi amacı olabilir belki ama, aynı davranış daha sonra da devam ediyor. Açıkçası ben şaşırıyorum bu ne yapıyor diye. Ancak dediğim şekilde açıklayabiliyorum.

Evet. Hele Nozzle sicakligini 230 derece uzerinde ayarladin mi baslamasi bazen 10 dk yi bulabiliyor. Baslarda gicik olmustum.
Sonra soyle bir yontem gelistirdim. Print'in dosyalarini hazirlarken aciyorum printer'i. Onden nozzle ve hotbed sicakligini ayarliyorum. O isinmaya basliyor. iki unite de baski sicakligina ulasinca veriyorum print'i %90 direk basliyor. Direk baslamadigi zaman print sirasainda ayarlara girip nozzle veya hotbed sicakligini 5 derece dusur yukselt yapiyorum. Aninda basliyor.  Islem sirasinda da 10 dk beklemesiyle benim uydurma yontemim arasinda bir fark gormedim. nozzle dalgalanmasi veya baski kalitesi ayni. Sanirim dalgalanmayi baslangicta onemsiyor ama print sirasinda daha toleransli davraniyor.

Neticede piyasadaki en uygun printerlardan birisi. Bence fiyatina gore iyi is cikariyor. Ben o sebepten memnunum. 500 euro vermis olsam moralimi bozardi :D.

Makinanin kendi lcd'sinde bulunan PID degerlerini kurcalayip bazi denemeler yapicam. Sonuclari paylasirim.

sessizsakin

  • Kıdemli Üye
  • İleri Rehber
  • *
  • İleti: 644
  • Ad Soyad: Kadir
  • Bulunduğu İl: Varna
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #9 : Haziran 10, 2021, 08:40:29 ÖÖ »

Ama benim gözlemim kontrol algoritmasından çok kontrol işeminde sorun var. Sanırım işlemci çok güçlü değil. O nedenle vaktinin çoğunu kafanın x y z yolunu hesaplamak izlemekle yani extruder dahil motorları kontrol etmekle harcıyor.


Ben daha once STM32 ciplerle calismistim. Bu makinenin MCU su STM32F103VET6. 72mhz ve 32bit. 8bit 16mhz arduino, grbl yazilimiyla gayet yeterli ve yumusak 3 eksen kontrol yapiyor. Bu Mcu g-code'u arduino'dan daha yavas isliyor olamaz. MCU 5 eksen icin tasarlanmis. 3 yon + 2 extruder. Bu mcu 20mhz ve 32bit ile 5 eksen hareket kontrolunu cok rahat yapabilmeli.

Islemcinin yetisemiyor oldugunu cok dusunmuyorum. Ancak umursamiyor olmasi muhtemel  ://

khbilen

  • İleri Rehber
  • ***
  • İleti: 925
  • Ad Soyad: Kadir Haldenbilen
  • Bulunduğu İl: Denizli / İzmir
  • Doğum Yılı: 1955
  • Tekne Adı: Albatros
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #10 : Haziran 10, 2021, 09:14:48 ÖÖ »
İşlemciyi tanımıyorum.

Evet ben de Arduino ile 3 motor kontrolunda sorun yaşamadım. Şimdi de 2 motor ve wifi remote control yapacağım. Sorun beklemiyorum.

Bu ısıtıcı olayında belki iş biraz daha karışık olabilir.

Evet hedef sıcaklık sabit, bir ısıtıcımız ve ölçüm aletimiz var tamam. Ancak verilen ısı enerjisi çok çabuk bir şekilde, erimiş plastik olarak nozzle'dan ayrılıyor. Yani nozzleın soğuması değil, ısı kütle olarak oradan ayrııyor. Yani bir bakma ısıtma hep baştan başlıyor. Normal PID tepkisi de başta yüksek bir ısıtma, overshoot, undershoot olur, ama sonra bu uç değerler sönümlenir ve kararlı sabit bir değerde kalınır. Ama ısı çok çabuk terkettiği için ortamı (yani biz aslında nozzleı değil, plastiği ısıtıyoruz) geride pek birşey kalmıyor. O zaman baştaki gib çok sıcak çok soğuk döngüsü devam ediyor. Aslında iyi tune edilmiş bir P veya PD (bence I'nın çok anlamı yok, gelecek çok değişken) bu işi çözebilmeli.

Hatta bu iş extruder ile birlkte planlanmalı. Yani extruder ne zaman ne kadar plastik çekeceğini biliyor. Isıyı ona göre hesaplayıp zamanından önce ısıtmaya başlamalı. Yani ezbere kontrol değil, beklenen, hatta bilinen geleceğe göre kontrol yapması gerekir..

sessizsakin

  • Kıdemli Üye
  • İleri Rehber
  • *
  • İleti: 644
  • Ad Soyad: Kadir
  • Bulunduğu İl: Varna
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #11 : Haziran 10, 2021, 10:26:55 ÖÖ »
Dedim tekme tokat dalayim PID'e.

Daha once acikladigin P, I ve D fonksiyonlarini goz onunde bulundurarak Basta sadece P ile oynamaya karar verdim.

Makinenin kendi lcd'si ile ulasilan ayarlarda nozzle PID ayarlarindan P degeri 22.2 idi. Ben Sansimi deneyip bunu 15 yaptim.

Onceden 233 derece ayarlardigim 227 ila 241 derece arasinda dalgalaniyordu. Simdi 230 ile 238 derece arasinda dalgalaniyor. Bu benim icin kabul edilebilir seviye.

Soylediklerine katiliyorum. Hali hazirda gelecekte ne olacagi belli iken, kursun gecirmez bir isi kontrolu yapilabilir. Ama zaten sanirim yapanlar da var. Yani Endustriyel Filament printerlari var. Eminim onlar bu olaylari yapiyordur.  Sadece bizim aletler en ucuz printerlar  :gk Kaynak kodu opensource gerci ama sonuca belli ki bu konulara cok derinlemesine inilmemis henuz.

Plastik aninda nozzle'u terketse de, terkeden plastik miktari cok az. Neticede Aluminyum blok, paslanmaz filament kanali, pirinc nozzle, bunlar da bir nevi Isi bataryasi gibi. Isitici fisek bunlari isittiginda, bir miktar isi bunlarda depolaniyor neticede. Bu sebeplerden su anki isi dalgalanmasi benim isimi gorur. Yardimin icin tesekkur ederim :)

khbilen

  • İleri Rehber
  • ***
  • İleti: 925
  • Ad Soyad: Kadir Haldenbilen
  • Bulunduğu İl: Denizli / İzmir
  • Doğum Yılı: 1955
  • Tekne Adı: Albatros
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #12 : Haziran 10, 2021, 10:50:11 ÖÖ »
Birşey değil, işe yaradıysa ne mutlu bana. Kolay gelsin.

sessizsakin

  • Kıdemli Üye
  • İleri Rehber
  • *
  • İleti: 644
  • Ad Soyad: Kadir
  • Bulunduğu İl: Varna
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #13 : Haziran 10, 2021, 05:07:47 ÖS »
P degeri 15 ile 7 saatlik baski yeni bitti. Kabaca her yarim saatte bir kontrol ettim dalgalanma 230 ile 238 derece arasinda oldu hep.
Baski kalitesi de gozle gorulur sekilde artti. Onceki butun petg baskilarimda illaki bir miktar petg nozzle da toplanip sonra sacma sapan bir yerde model uzerine yapisarak rahatsiz edici kalintilar birakiyordu. Bu modelde 7 saat boyunca nozzle etrafinda birikme veya model uzerinde onemli stringing problemleri olusmadi. Yuzey kalitesi de artti.

Hic abs basmadim, ancak abs isi degisimlerine karsi daha hassas oldugundan muhtemelen sizin baskilarin kalitesini daha da arttirir dusuncesindeyim

khbilen

  • İleri Rehber
  • ***
  • İleti: 925
  • Ad Soyad: Kadir Haldenbilen
  • Bulunduğu İl: Denizli / İzmir
  • Doğum Yılı: 1955
  • Tekne Adı: Albatros
Ynt: Hotend isi dalgalanmasi
« Yanıtla #14 : Haziran 10, 2021, 05:46:01 ÖS »
Yazıcıyı bırakmamın nedeni zaten baskı kalitesi idi. İlla bi tarafları çekiyor, yamuluyordu. Bir de ben direk ABS ile başladım, daha işi öğrenmeden en tepeden en zor yerden başlamış oldum.

Baskı süreleri de benim sabır sınırlarımın ötesinde. Ama sabretsem acele etmesem bunca zaman içinde bir sürü malzeme, teknik, makina deneyip anca bitirdiğim işleri, kaplumbağa misali, yavaş yavaş yapar bitirirmişim. Şimdi bir iki ufak parça var basmam gereken, artık işler tam bitince yeniden toplayıp basmaya çalışacağım.

Bir de benim en büyük sıkıntım makinanın dengesizliği / karasızlığı oldu. Bir gün tamam diyorum. Harika. Tablaya birşey sürmeden yapışıp harika yüzey kalitesi ile basıyor. Tamam herşeyi burada yaparım diyorum. Ertesi gün alıyor malzemeyi top edip bir köşede biriktiriyor. Baktım uzun vadede güvenemeyeceğim, döndüm cncye. Lazer olunca  cnc olarak gayet güzel iş görüyor. Ama lazerler dandik. Gücü az, ömürleri de 10.000 saat diyorlar 1.000 saat kullanmadan gitti iki modül.

Ne de olsa bunlar oyuncak şeyler. Bu kadar paraya bu kadar oluyor. Ben de çok fazla şey bekliyorum bu oyuncaklardan...