Teknenin yapım malzemesine göre, boya malzeme ve işçiliğinin farklı olacağı tabiidir. CTP (fiberglass) yatlar çok büyük oranda seri imalat yöntemleri ve renkli gel coatlarla üretildikleri için, çoğunlukla boya işlemi gerektirmezler. Ancak üretim kalitesinin denetlenmesi açısından bazı tersaneler fiberglass tekneleri renksiz gel coatlarla üretirler, bu durumda tekne gövdesine aynen ahşap veya metal teknelerdeki boya işlemleri uygulanacaktır. CTP teknelerin kendinden renkli gel coat ile oluşmuş bu avantajları sonsuz ömürlü değildir. Hava, deniz ve güneş şartlarına göre, ilk yıllarda pasta ve cila ile parlatılıp eski görüntüsüne kavuşturabilen gövde, bir süre (bu süre en az 10 ?15 yıl olabilir) sonra gel coattaki sararma, kirlenme, matlaşma ve aşınarak incelme nedeniyle boya gerektirecektir. Bir kalıpta üretilmeyen, örneğin bir iç kalıp üzerinde içerden dış yüzeye doğru üretilen fiberglass tekneler (tek tek üretilen mesela amatör yapım tekneler) ise yoğun bir macun, zımparalama ve boya işçiliği isterler.
Boya ve verniklerin koruyucu ve güzelleştirici etkilerinden bahsetmiştik. Teknelerin iç ve dış yüzeylerini, mobilyalarını, yerine göre deniz suyu ve rutubetin, güneş ışığının etkisinden veya zehirli boyalar gibi, teknenin karinasını deniz canlılarının yapışmasından korumak üzere veya salt estetik kaygılarla çeşitli astarlar, macunlar, ara ve son kat boyalar ve vernikler kullanılır.
Fiberglas ve ahşap teknelerde boyalardan beklenen öncelikle suyu ve rutubeti teknenin yapım malzemesinden içine işlemekten uzak tutmak iken, çelik teknelerde başlıca kaygı paslanmaya karşı koyabilmektir.
Boya ve vernik ürünlerini en kabaca iki gruba ayırabiliriz. Tek komponentli ürünler ve iki ayrı malzemenin karıştırılmasıyla oluşan çift komponentli adını alan ürün grupları. Genelde tek komponentli boyalar amatörlerce uygulanması daha kolay, daha ucuz ve bir parça daha elastiki özelliği olup, teknenin çalışması sırasında oluşan ufak çatlakları vs daha iyi gizleyebilen, ancak daha kısa ömürlü ürünlerdir. Tek komponentli boyalar pratikte açılmış kutudaki durumlarıyla, veya belli oranlarda (genelde %10 mertebesinde) inceltilerek derhal kullanıma hazırdırlar. Bu tarz boyalar içlerindeki çözücü malzemenin dış sıcaklık marifetiyle buharlaşması neticesi kuruyarak sertleşirler. İki komponentli ürünler daima boya ve sertleştiriciden oluşur. Bu iki komponent üreticinin verdiği ölçülerde karıştırılır ve bu işlemden sonra belli bir süre içinde uygulanması gerekir. Bu nedenle daima bir defada kullanılabilecek kadar karıştırılarak kullanılmalıdırlar. "Kuruma" özelliği olan tek komponentli boyaların aksine çift karışımlı boyalar kimyasal bir işlem neticesi "sertleşerek" son şekillerini alırlar. Sertleşen boya mekanik açıdan çok dayanıklıdır ve yıllarca yenileme gerektirmez. Kontrplak dahil, tüm tekne inşa malzemeleri için tavsiye edilen çift komponentli boyalar masif ahşaptan geleneksel yığma usuluyle imal edilmiş teknelerde yukarıda bahsedilen nedenle, teknenin gövdesinin olası çalışmasına uygun esneklikte olmadıkları için tavsiye edilmemektedir.
Pratik bir bilgi olarak, daima iki komponentli bir boya üzerine tek komponentli boya uygulanabileceği, ancak tek komponentli boya üzerine sürülecek iki komponentli boyanın tutmayacağı söylenebilir.
Tekne gövdesinin boyaya hazırlığı zahmetli ve önemli bir işlemdir. Duruma göre tüm eski boya ve macun katlarının çıplak ahşap ortaya çıkana kadar temizlenmesi, CTP teknelerde yıllar içinde oluşmuş kimi darbe izleri ve çiziklerin, çatlakların macunlanması, tekne gövdesinin aseton veya benzeri ürünlerle silinerek yağlardan arındırılması, çelik teknelerde belki paslanmaya karşı eski boyalar kazındıktan sonra mekanik temizleme veya kumlama işleri gerçekleştirilmelidir.
Yukardaki işlemler bitirildikten sonra gövde önce astar boyayla daha sonra ara zımpara işlemleri yapılarak, üç veya dört kat son kat boya ile boyanır. Maddi olanaklar elvediğince hiç olmazsa son kat boyanın bir profesyonel tarafından yapılması alınacak sonuç açısından tavsiye edilir. Boya işlemlerinde aynı anda hem rulo, hem fırça kullanılması, hızlı biçimde rulo ile sürülen boyanın üzerinden kaliteli bir fırça ile geçerek boyanın düzgün ve pürüzsüz yayılması önerilmektedir. Bu işlemin biri rulo, diğeri fırça kullanan iki kişiyle aynı anda yapılması daha rahat ve kaliteli bir uygulama sağlar.
Kimya sanayiindeki gelişmeler boya ürünlerini konuyla yakından ilgilenmeyenler için kolay anlaşılmayacak şekilde, karmaşık hale getirmiştir. Sektör artık tek tek ürünlerden değil, boya "sistem"lerinden bahsetmektedir. Bu nedenle teknesini boyatacak veya boyayacak amatör denizcilerin kendi teknelerine uygulanabilecek boya cins ve tiplerini, hatta uygulayıcıya da bırakmaksızın, üretici firmaların uzmanlarıyla görüşmeleri ve onların tavsiyelerini almaları doğru olur. Üreticiler, ön hazırlık ürünlerinden son kat boyaya kadar birbiri ile uyumlu malzemeleri, bunların uygulama biçimlerini önermekte ve gerektiğinde danışmanlık hizmeti verebilmektedir.
Tüm boya işlemleri için kuru, rutubetsiz ve tozsuz ortam gerektiği, uygulama sırasında hava sıcaklığının belli değerlerde olması gerektiği unutulmamalı ve kullanılması düşünülecek incelticiler, ara katlar için gerekli zımpara kalınlıkları, boyanın hangi kalınlıkta sürüleceği gibi konular için ürün ambalajlarına, teknik bilgi föylerine bakılmalı veya üretici ile görüşülmelidir.
Vernikler tekneyi ultraviyole ışınlarından koruma, direkt olarak tesir edecek güneş ışınlarının tahtayı aşırı kurutarak çatlatmasına mani olma, ahşabı daha sertçe bir katmanla darbe ve çiziklerden koruma, suyun ve bazı mikroorganizmaların ahşaba işlemesini engelleme ve ahşabın güzelliğini olabildiğince ortaya çıkarma amacıyla kullanılırlar. Vernikler tamamen şeffaf olabildikleri gibi, ahşaba istenen doğrultuda belli bir renk verebilmek için (örneğin koyu kırmızı maun rengi) boya pigmentleri ile de üretilirler. Vernikler de, aynen boyalarda olduğu gibi, tek komponentli, yağ bazlı; veya çift komponentli ve mesela poliürethan esaslı olabilirler. Tamamen korumasız bir ağaç verniklenirken ahşabın gözeneklerinin malzemeyi iyice emebilmesi için ilk katın iyice inceltilmiş olarak sürülmesi önerilir. İlk koruyucu katlar için daha iyi, kalıcı ancak pahalı çözüm ahşap yüzeylere epoksi reçinesi sürülmesidir. Ancak epoksi reçinelerinin ultraviyole ışınlarına dayanıksızlığı nedeniyle üzerine yeterli kat sayısında vernik sürülmesi şarttır.
Ahşapta yeterli korumayı sağlama ve ahşabın tüm desen ve güzelliği ile ortaya çıkacağı belli bir derinlik hissi uyandıran görüntüye ulaşabilmek için, ara zımparalama şartıyla, beş ila sekiz kat vernik yapılması tavsiye edilir.
Güverte, kamara üzerleri gibi, boyalı ve vernikli detayların birarada olduğu yüzeylerde (Örneğin boyalı kamara tavanı üzerinde vernikli el tutamakları) daima önce vernik işleri yapılmalı, vernik yapılırken daha sonra boya yapılacak yüzeye bir parça taşırılmalı, daha sonra vernikli yüzeyler bir kaç mm yukardan bantlanarak boya işlemlerine geçilmelidir. Bu şekilde boya ve vernikli malzemelerin birleşme noktalarının, dikkatsizlik neticesi koruyucu malzeme sürülmeden, dış şartlara açık kalmaları hem vernik, hem boya sürülmesiyle engellenmiş olur.
Ocak 17, 2012, 08:57:32 ÖS
