Gönderen Konu: Günümüzde Ahşap Tekne Yapımcılığı  (Okunma sayısı 13917 defa)

vlkanaydin

  • Kurucu
  • Onursal Rehber
  • *****
  • İleti: 7.304
    • Denizrehberim Forumu
  • Ad Soyad: Volkan Aydın
  • Bulunduğu İl: Bursa
  • Doğum Yılı: 1991
  • Tekne Adı: Suerte Vogo
Günümüzde Ahşap Tekne Yapımcılığı
« : Ağustos 14, 2011, 09:38:46 ÖS »

Geleneksel ahşap tekne yapımcılığı bugün Doğu Akdeniz ve Karadeniz ?in bazı bölgelerinde sürüyor; ancak bu iş kolu da modernleşmenin etkisiyle hızla kayboluyor. Geleneksel ahşap tekne yapımcılığı artık son dönemlerini yaşıyor. Ülkemizin güney kıyılarındaki Bodrum, Marmaris gibi birkaç tersane ve tekne tezgahı dışında, bugün için geleneğin yine en canlı olarak yaşadığı bölge, Batı Karadeniz ve özellikle de Bartın ili. Bartın?a özgü çektirme tipi yük gemilerinin yapımı 1970?li yıllarda sona ererken, bölgedeki yapımcılık balıkçı teknelerine yönelmiş. Ancak son 15 yıldır balıkçılığın azalması ve kullanılan teknelerin de büyüklük gereği çelik konstrüksiyona yönelmeleri ahşap balıkçı teknesi yapımını iyice azaltmış. Bununla birlikte, yine aynı dönemde, yar turizminin ülkemize girmesiyle, bu bölgede ahşap gezinti teknesi yapımına geçilmiş. Mühendislik bilgisinin yetersiz olması, teknik eleman sayısının azlığı, yar tipleri ve donanımlarının yeterince bilinmiyor olması gibi eksiklikler, önceleri yar yapımının gelişimini engellemiş. Ancak yine de, bölgede yetişen ağaçların bolluğu, Karadeniz?e duyulan ilgiyi bir hayli artırmış. Bugün, yöredeki tezgahların büyük bölümünde geleneksel yöntemle kayık ve küçük balıkçı teknesi yapılırken az da olsa yar yapımına devam ediliyor. Bölgenin tek tersanesi olan Tekkeönü tersanesinde çalışan üçüncü bit grup yapımcı ise, 1987?den bu yana, geleneksel ustalıkla mühendislik teknolojisini birleştirmeye çalışarak, yar yapımını sürdürmektedir.
Bölgesel bir geleneğin yeni durumlarla uyum sağlayıp kendini geliştirmesi ve ürün verebilmesi, uygulanan yöntemin esnekliğiyle doğrudan ilişkili. İşte Bartın bölgesi ya da antik Paflagonya?daki tekne ustalarının İstanbul tersanelerinde çalışanlardan en büyük farkı, yaptığı işin sonuçlarıyla ilgileniyor olmaları. Bunun en iyi tanığı ise köy kahveleri. Karadenizli usta yaptığı tekneyi kullanmayı bilmekle kalmaz, aynı zamanda hem müşterisi hem komşusu olan. balıkçılarla, denizcilerle köy kahvesinde aynı masayı paylaşır. Şikayetleri dinler, övgüleri kabul eder. Bu söyleşilerden elde edilenler deneyimlerle bütünleşir. Ve aslında her yeni tekne bunlar sonucunda, geleneğin yeni bir yorumudur.
Mühendislik biliminin doğum yeri sayılan Eski Roma?da, geminin bir takım hesaplamalara dayanarak öncelikle kağıt üzerinde tasarlanmasıyla ilk olarak başlayan, tekniğin kuramsallaşması ve tezgahta duruma göre şekil alan geleneksel ahşap ustalığı yönteminden uzaklaşması süreci yüzyıllar boyu sürdü. Son 8 yıldır Tekkeönü?nde yaşanan süreç, en uç noktadaki modern gemi teknolojisiyle, büyük ölçüde soyutlanmış olduğu söylenebilecek yerel ahşap yapım tekniği arasında yüzyıllar önceki bu kopuşu gözler önüne koydu. Bu durumda akla gelen soru, böylesine bir uçuruma rağmen yar yapımında Karadeniz ustalarının neden yeğlendiğidir. Yanıt ise açık: Teknolojik gelişmeler hala ahşabın yerini alabilecek bir malzeme üretebilmiş değil. Seçenek olabileceklerden çelik çabuk paslanıyor ve nem yaparken, elyaflı plastik malzemeler morötesi ışınlardan etkileniyor. En önemlisi, hiçbir malzeme ahşabın sıcaklığına sahip değil. Dolayısıyla gezi amaçlı teknelerde ahşap en iyi yapı malzemesi.
Ahşap ?yaşayan? bir malzemedir. Homojen değildir, işlendikçe sürprizler çıkarır, iklime göre davranır, zamanla şekil değiştirir. Dolayısıyla ahşap, bilinen anlamda endüstriyel bir ürün gibi işlenemez; el ile çalışmayı, zanaatı gerektirir. Karadeniz ustalarını özel kılan ise kullandıkları ağaçların sağlamlığı ve tekniklerinin zor koşullara dayanabilmesidir.
   Dolayısıyla gemi inşa mühendisi tekne yapımcılarının bölgeye gelmesi birçok yeniliği beraberinde getirmiş ancak ana iskeletin ve kabuğun yapımında geleneksel yöntemden vazgeçilmemiştir. Göze çarpan en önemli gelişme, teknenin yapısal elemanlarının larnine denilen bir teknikle birçok ince parçanın üst üste getirilmesinden elde ediliyor olması. Bu teknik ağacın suyuna adeta başka bir yoldan gidebilmeyi sağladı ve tek parça kütüğe mahkum kalmayı önledi. Böylece hem git gide azalan ağaç stokunun ekonomik kullanılması hem de ahşabın düzensizliklerden doğan zayıflıkların giderilmesi sağlandı. Bunun yanında yalancı forma kullanımı, aralama kaplama yöntemi, kalafat çekme uygulamaları değişikliğe uğramamıştır. Teknenin diğer bölümlerindeyse, güvertesinde ve iç mekanlarında gezi amaçlı kullanıma ilişkin bazı değişiklikler yapılmıştır. Örneğin artık güverte, kaymaması için vernik gerektirmeyen deniz suyuna çok dayanıklı tik ağacıyla kaplanmakta.
   Evliya Çelebi, Katip Çelebi, Ulus'lu Hamdi Efendi ve daha birçok gezgin Paflagonya?da yapılan tekneleri görmüş ve gezi notlarında dile getirmişlerdir. Bu saptamaların en ilginç yanlarından biri tekneciliğin yörede çok yaygın olduğudur. Bugün de sadece kıyıdaki ustalar değil, iç kesimlerdeki orman köylüleri de ahşap teknenin neresinde hangi tür ağacın gerektiği, ormanın hangi bölgesinde bu ağacın yetiştiği, güneşe bakan tarafın mı yoksa rüzgar altındaki ağaçların mı uygun olacağı gibi bilgilere sahip. Ahşap tekne yapım geleneğinin etkileri kıyıdan iç bölgelere doğru yayılmış; günümüzde de kullanılan Kalafatçılar, Makaracılar, Demirciler, Gömü (Osmanlıca, yelkenci anlamında) köy isimleri buna kanıttır.
Ustalık, mimarlık ve mühendislik bilgisiyle deneyimi birleştirmeyi öğrenen Karadenizli yapımcıların, 50fl yıllarda verdikleri en güzel gezinti teknesi örneklerinden biri, 400 yıl öncesinin ünlü İngiliz korsan kalyonu olan Golden Hind 'in orijinal biçimine sadık kalınarak inşa edilen bir tıpkı yapımıdır. Bu teknenin kaplaması yine bölgeye özgü aralama kaplama yöntemiyle yapılmıştır. Bununla birlikte, bir yat teknesinde bulunması gereken bütün modern standartlar da uygulanmıştır. Ünlü korsan Sir Francis Drake?in Golden Hind?iyle Karadenizli Golden Hind arasındaki en önemli fark, içine yerleştirilen iki adet 280 HP Caterpillar dizel motoru, havalandırma, elektronik navigasyon cihazları ve hidrolik dümendir. Halen 3 gemi mühendisi ve 1 çevre mühendisinin de dahil olduğu 20 kişilik kadrosuyla çalışan tersane, İpek Yolu Projesi?nin ?18. ve 19. Yüzyıllarda Doğu Akdeniz ve Karadeniz?de Ahşap Tekne Yapımının Evrimi? konulu uluslararası bilimsel araştırmaya katılmakta ve çeşitli bildiriler sunmaktadır. Tersane, özel bir kuruluş olmakla birlikte, Doğu Akdeniz ve Karadeniz?deki ahşap tekne yapım geleneğini yaşatıyor ve araştırmalarıyla bu özgül bilim alanına önemli katkılarda bulunuyor. Bu nedenle de, incelenmeye ve okurlarımıza sunulmaya değer bulundu. Ayrıca, yazı içinde başvurulan kaynakların çoğu da, yine tersane çalışanları tarafından yörede yapılan ve uluslararası araştırma projesinde sunularak tartışılan bilgileri içeriyor.
VOLKAN AYDIN
Nilüfer/Bursa
admin@denizrehberim.com

Suerte Vogo'nun Yapım Macerası İçin Tıklayın!

paskomya

  • Yeni Üye
  • *
  • İleti: 1
  • Ad Soyad: paskomya
  • Bulunduğu İl: paskomya
  • Doğum Yılı: 1964
Ynt: Günümüzde Ahşap Tekne Yapımcılığı
« Yanıtla #1 : Nisan 16, 2013, 02:46:39 ÖS »
klasik usul ahşap tekne yapımcılığı; keseri elime almayalı kaç sene var hatırlamıyorum, artık yapmayı da pek düşünmüyorum. el emeğime değer verecek kaç kişi kaldı ki? bu dünyada artık bizim gibilere yer yok. hele hele tersaneye gittin mi ortalıkda dolaşan çakallar varken ben o keseri ancak evimin bahçesinde kendim için kullanırım.bizleri bu günlere getirenler utansın modern olacağız diye geçmişimizi unutanlar unutturanlar utansın


 

Benzer Konular

  Konu / Başlatan Yanıt Son İleti
0 Yanıt
6897 Gösterim
Son İleti Kasım 15, 2011, 05:30:07 ÖS
Gönderen: classicboats- M.Cem GÜR
20 Yanıt
15461 Gösterim
Son İleti Mart 19, 2014, 09:40:13 ÖÖ
Gönderen: andersen
2 Yanıt
9427 Gösterim
Son İleti Eylül 25, 2012, 06:02:32 ÖS
Gönderen: Mehmet Köstekçi
0 Yanıt
4671 Gösterim
Son İleti Mart 20, 2012, 09:26:33 ÖS
Gönderen: vlkanaydin
7 Yanıt
11566 Gösterim
Son İleti Şubat 05, 2013, 07:14:20 ÖS
Gönderen: texasli
1 Yanıt
6623 Gösterim
Son İleti Ağustos 09, 2012, 03:25:01 ÖÖ
Gönderen: daruga01
2 Yanıt
5015 Gösterim
Son İleti Temmuz 30, 2013, 06:54:06 ÖS
Gönderen: ergbin
3 Yanıt
15199 Gösterim
Son İleti Haziran 06, 2015, 10:43:01 ÖÖ
Gönderen: minerx
0 Yanıt
3403 Gösterim
Son İleti Eylül 24, 2014, 12:42:36 ÖÖ
Gönderen: vlkanaydin