Piri Reis

[celenoglu]

Piri Reis Haritası

1958 yılında Piri Reis haritasının bir kopyası ABD deniz haritalama ofisine Türkiye tarafından
verilmiş. İnceleme sonucunda haritada Antaerktika'da Kraliçe Maud bölgesi denilen bölgedeki sahil
şeridinin ve adaların buz altında olmasına rağmen sahil şeritlerinin çok doğru çizildiği
gözlemlenmiş. Bu bölgedeki kıyı şeridinin doğru bir şekilde haritalanması ise 1949 yılında sismik
araştırmaların mümkün olması ile doğru olarak haritalandırılabilmiştir. Bölgeye 1513 yılından önce
giden olsa bile o zamanın teknolojisi ile çok kalın bir buz tabakası altında kalmış olan bu bölgenin
kara konturlarını doğru olarak görebilmek olanaksızdı.
Sahil çizgisinin bvu kadar düzgün şekilde gösterilmesi uzaylılar dahil bir çok teoriyi gündeme
getiriyor. Bu bölgenin insanlığın varlığından önce bile buzlar altında olduğu düşünüldüğünde acaba
kayıp kıta Atlantis'in kayıp güneye mi indfiği bile tartışılıyor. Gerçek için tarihi biraz derinlemesine
incelemek gerekiyor.
Piri Reis Kitab-ı Bahriye adlı eserinde haritayı 20 eski hartiaya dayandırdığından ve bunların 8
tanesinin Büyük İskender de rinden kaldığından bahsediyor. Profesör Charles Hapgood Antik
Deniz Kırallarının Haritaları adlı kitabında Piri Reis haritasının İskenderiye'nin bulunduğu 30.
Doğu boylamını ve enlem olarak da Yengeç dönenecesini merkez kabul ettiğini belirtiyor. Yunan
kartografların MÖ 2. yüzyıldan beri bu noktayı merkez kabul ettiğini bilerek haritanın İskender'in
devrine kadar geri gittiğini görebiliriz.
M.Ö. 5. yüzyılda Yunanlıların dünya şekli üzerinde çalışmalar yaptığı ve dünya şeklinin küre
olduğu konusunda fikir birliğine vardıklarını söyleyebiliriz.
Eratosthenes M.Ö 276-194 yılları arasında yaşamıştır ve Asuan ve İskenderiye'de güneşin açılarını
ölçerek ve hesaplar yaparak dünyanın çevresini sadece 50 mil hata ile hesaplamıştır. Dünyanın
yuvarlak olduğu ve enlem ve boylamlara göre haritalanabilmesi Roma İmparatorluğunun çöküşü ile
birlikte ve Hristanlığın gelişmesi ile tamamen karanlık bir çağa girmiş ve dünyanın düz olduğu kab
ul edilmiştir. İslamın gelişmesi ve eski Yunan'a dayanan bilgilerin kullanılmaya başlanması ile
birlikte Rönesans devrinde bu bilgiler Latince'ye çevrilerek kullanılmaya başlanmıştır.
Tekrar Piri Reis'e dönersek, harta kaynaklarının bir kısmını esir alınmış bir İspanyol kaptan'dan
aldığını belirtmiştir (1501). Bu kaptan Kristof Kolomb'un keşif yolculuğuna katılmış bir kasptandır
ve haritalar karşılığında azad edilmiştir. Böylece Piri Reis'in M.Ö. 5. yüzyıla kadar dayanan
haritalara dayanarak ve dünyanın küre olduğunu bilerek haritaları kesine yakın doğrulukta çizdiğini
söyleyebiliriz..
Piri Reis haritasının daha derinliğine incelenmesi gerektiğine inanıyorum ama her koşulda
denizcilikte en azından Kanuni döneminde çok gelişmiş olduğumuzu söyleyebiliriz.

Bu yazıda Robert Weatherburn'ün Charting The Heavens and Earth, Cruising Helmsman Ağustos
2018 yazısı temel alınmıştır.