Burak Adası Deniz Savaşı

[vlkanaydin]

Mora'nın güneybatısındaki Navarin limanı ile Burak Adası güneyinde Osmanlı donanması ile Venedik filosu arasında yapılan deniz savaşı (1499). II. Beyazıt, 1499 yılı baharında Mora'daki Venedik sömürgelerini ele geçirmek maksadıyla kara ve deniz kuvvetleri için İnebahtı (Lepanto) kalesini ilk hedef olarak seçmiş, İstanbul ve Gelibolu'da gerekli hazırlıklara başlamıştı.

Kaptan-ı Derya Küçük Davut Paşa kumandasında 67'si kadırga ve 20'si büyük olmak üzere 270 - 300 parçadan kurulu Osmanlı donanması Gelibolu'dan hareket etti. Donanmada Anadolu ve Rumeli sipahileri ile kapıkulu askerlerinden kurulu 60.000 kişiden fazla bir kara kuvveti de bulunmaktaydı. Devrin en ünlü denizcilerinden Kemal ve Burak Reis'lerle, Kara Hasan ve Herek Reis'in de katıldığı donanma da Kemal ve Burak Reis'lere özel olarak yapılmış 2.500 tonluk birer Göke verilmişti.

Rodos şövalyeleri, Osmanlı donanmasından çekinerek Fransa kralı XII.Lui'den yardım istemişler, Fransa kralı da şövalyelere 22 kadırga göndermişti. Venedikliler her ihtimali karşılamak üzere Mudon limanında amiral Antonio Grimani kumandasında 47'si kadırga olmak üzere yaklaşık 160 gemiden kurulu filoyu hazır bulunduruyorlardı. II. Beyazıt donanmanın hareketinden sonra 1 Haziran 1499'da İstanbul'dan hareket etti. Edirne, Filibe üzerinden Vardar ovasına indi, burada kendini bekleyen Anadolu ve Rumeli beylerbeylerinin kuvvetlerini yanına aldı. Rumeli beylerbeyi vezir Koca Mustafa Paşa kendi kuvvetleri ile İnebahtı kalesini kuşatmakla görevlendirilmişti.

Kilidülbahir - Temaşalık - Benefşe burnu - Koron - Modon rotası ile yoluna devam eden donanma 12 gün fırtına ile mücadele etti. Gemilerden 6'sı battı. Bu yüzden kara kuvvetleri ile birleşmekte gecikildi. Kara kuvvetleri İnebahtı'nın kuzeyinde Çatalca vadisine ulaştığı sırada Osmanlı donanması ancak Mudon kalesi önüne gelebildi, Venediklilerin savunduğu limana giremediğinden güneydeki Sapienza adasına sığınmak zorunda kaldı. Bu arada Venediklilerle ilk çatışma da oldu. Fakat günlerce fırtına ile boğuşan Osmanlı donanması adaya çıkarma yapamadı. Adanın Acı Su (Porto Longo) limanında bir süre kaldıktan sonra kuzeye doğru hareket etti.

160 parçadan kurulu ve amiral Antoni Grimani kumandasındaki düşman donanması, bu sırada Navarin'in 10 mil kadar kuzey batısındaki Brodino (Proti) kanalında yatmakta idi.

İnebahtı'ya ulaşmak için Brodino kanalından geçmek gerekiyordu. Kaptan-ı Derya Davut Paşa, düşman üzerine atılmaya karar verdi. Fakat rüzgar kuzeyden eserek düşman harekatını destekliyordu. Grimani idaresindeki düşman donanması amiral Loredano'nun Korfu adasından gelen 20 gemisi ile takviye edildi.

Yaklaşan Venedik donanmasının rampaj yapmasına meydan vermeden uzaktan top ateşi ile karşılanmasına çalışıldı. Herek Reis'in gökesi, savaşın başlangıcında üzerine gelen iki Venedik gökesini şayka toplarıyla batırdı. Burak Reis de bir düşman mavnası ile bir gökesini top ateşi ile batırdı. Fakat düşman öncü grubu kumandanı olan amiral Armenyo ile Korfu valisi olan amiral Pietro Lorendo kumandasındaki diğer iki gökenin kendine aborda olmasına engel olamadı.

Düşmanın her birinde biner kişi bulunan iki karakası ile yine her birinde 500 kişi bulunan diğer iki karakası, Burak Reis'in gökesini ortaya aldı. Gökeye çengel ve halat bağlayarak güvertesine sıçradılar. Bundan başka irili ufaklı 20 kadar Venedik teknesi de saldırıya başladı. Türk donanması diğer düşman gemileriyle savaşa girişmiş olduğu için Burak Reise yardım edemedi.

Üstün düşman kuvvetlerinin saldırısı karşısında kalan Burak Reis, başka imkan kalmadığını görünce, son çare olarak, gemisini neft ile tutuşturdu. Yangın şiddetli rüzgarın da etkisiyle çevresindeki gemilere de sıçradı, Burak Reis'in gökesiyle birlikte iki Venedik gökesi de yanarak battı. Burak ve Hasan Reis'lerle Yenişehir sancakbeyi Kemal Bey şehit oldu. Ünlü Venedik kaptanlarından amiral Loredano ve Armeniyo da batan gemilerle birlikte öldüler.

Burak Reis'in gemisinden kurtulabilen 90 gemici, Brodano (Sapienza) adasına çıktılar ve bu adaya Burak Reis'in adını verdiler. Aralarındaki rekabet nedeniyle amiral Loredano'nun yardımına gelmeyen düşman başkumandanı Amiral Grimani ölümden kurtuldu ve kurtarabildiği gemileri toplayarak Korfu adasına çekildi. Böylece İnebahtı yolu açıldı. Öğle vakti başlayan Burak Adası Deniz Savaşı, akşam üzeri düşmanın çekilmesi ile sonuçlanmıştı. Venediklilerin 6'sı göke ve ikisi mavna olmak üzere 12'si bu savaşta batırıldı ve birkaç gemisi zapt edildi. Buna karşılık Osmanlı donanmasında bir göke ve bir yük gemisi yandı.

Deniz tabya tekniği ilk defa Türk donanması tarafından, Burak Adası Deniz Savaşında uygulanmıştı. Türk gemilerinin 10 düşman gemisini top ateşiyle batırmaları (diğer ikisi yanarak battı) ve topun gerçek değerini ortaya koymalarıyla deniz savaşlarında top tabiyesine temel atıldı.